Over de mogelijkheid om je artiestennaam, bandnaam of bijvoorbeeld bandlogo te beschermen, bestaat nog veel onduidelijkheid. Vandaar dat wij hier opheldering willen verschaffen over het merkenrecht en de daarmee samenhangende gebieden zoals de handelsnaam en de domeinnaam.
In het economische verkeer nemen merken een enorm belangrijke plaats in. Je wordt constant bewust en onbewust en ook gewenst en ongewenst geconfronteerd met merken. Bedrijven zijn drukdoende om hun producten te onderscheiden van die van hun concurrenten en hiervoor is het noodzakelijk om een duidelijk en sterk merk te hebben.
Ook in de dagelijkse praktijk van de muziekwereld is het van groot belang om je te onderscheiden en je te profileren om zodoende jouw band een duidelijk plaats in het grote en gevarieerde aanbod in te laten nemen en dus meer bekendheid voor jouw muziek te creëren.
Juridisch merk
Wat is een merk? Volgens de Benelux Merkenwet wordt onder het begrip merk verstaan alle tekens die dienen om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden. Hier wordt bijvoorbeeld onder verstaan een al dan niet verzonnen woord of een letter- of cijfer combinatie (UB 40), een logo of de vorm van een product (Coca Cola flesje) dan wel de verpakking daarvan. Ook vallen kleuren onder het merkbegrip, zo is bijvoorbeeld het KPN-groen een beschermde kleur. Verder zijn ook klanken te beschermen (zo wilde Harley Davidson het geluid van zijn motoren beschermen, tevergeefs overigens zoals onlangs is gebleken) en zelfs geuren (de geur van gras), al is de bescherming van de laatste technisch nog niet uitvoerbaar. Zoals uit de definitie blijkt, moet een merk onderscheidend zijn. Het mag niet te beschrijvend of te eenvoudig zijn en het mag het publiek niet misleiden of in strijd zijn met de openbare orde of de goede zeden. Het Benelux Merkenbureau kan een merk weigeren in geval van strijdigheid met deze eisen.
Benelux Merkenbureau
Je verkrijgt het uitsluitend recht op een merk door je bandnaam en/of je bandlogo te deponeren bij het Benelux Merkenbureau in Den Haag. Voordat je overgaat tot deponeren is het van groot belang dat je eerst nagaat of de door jou bedachte naam of logo niet al door iemand is geregistreerd. Hiertoe kun je bij het Benelux Merkenbureau een verificatieonderzoek instellen, waarna je kunt beoordelen of je het merkdepot ongewijzigd kunt doorzetten, je wellicht toch een wijziging in het merk aanbrengt of dat je voor een heel andere merk kiest om mogelijke risico’s te vermijden.
Overigens vormt het bestaan van gelijkende merken géén weigeringsgrond voor het Benelux Merkenbureau. Indien reeds een gelijkend merk voor verwante diensten of producten is ingeschreven, kan deze merkhouder tegen jouw gebruik van dat merk optreden en zelfs het verdere gebruik daarvan verbieden. Deponeren en gebruik van een merk vindt dus geheel op eigen risico plaats, waarbij het zeker niet onverstandig is om je bij deze risicoafweging te laten adviseren door een specialist.
Een merk wordt ingeschreven voor de gehele Benelux, ook al gebruik je het merk slechts regionaal. Wil je buiten de Benelux bescherming van je merk verkrijgen, dan kun je een Internationale registratie (per land) of een EU-registratie (merkbescherming in alle landen van de Europese Unie) indienen.
Een merk wordt bij het Benelux Merkenbureau ingeschreven voor met name genoemde artikelen en/of diensten. Deze zijn verdeeld in totaal 42 klassen, waarbij muzikanten vaak voor de volgende drie klassen kiezen: klasse 9 (grammofoonplaten) klasse 25 (kleding) en klasse 41 (uitvoeren van muziek).
Indien je zelf je merk bij het Benelux Merkenbureau indient, bedragen de kosten van een Benelux depot ruim € 500,– inclusief het verplichte onderzoek (voor maximaal 3 klassen).
Termijn
Je merkrecht is geldig voor een periode van tien jaar vanaf het moment van depot. Wel moet je je merk binnen vijf jaar binnen de Benelux gebruiken, anders vervalt je recht op dat merk. Om bescherming te behouden is het belangrijk dat je je merk steeds gebruikt op de manier waarop je het ook hebt ingeschreven.
Optreden tegen inbreukmakers
Indien je jouw merk hebt geregistreerd, mag en moet je zelfs optreden tegen gebruik van een identiek of gelijkend merk door een ander persoon of bedrijf. Dit is noodzakelijk omdat je zelf je merk onderscheidend dient te houden en dus moet voorkomen dat je merk na verloop van tijd verwordt tot soortnaam (zo waren bijvoorbeeld grammofoon en linoleum ooit merken). Ook kan stilzitten betekenen dat je – omdat je al eerder gelijkende merken hebt getolereerd – niet meer je merkrecht tegen een nieuwe inbreukmaker kunt inroepen. Jouw merk verliest hierdoor zijn waarde.
Om duidelijk te maken naar anderen dat het merk is ingeschreven, mag je het ®-teken gebruiken, dit is niet verplicht maar wel verstandig.
Handelsnaam
Een handelsnaam is de naam waaronder een onderneming wordt gedreven. Voor het ontstaan van het handelsnaamrecht hoef je niets te doen, behalve de handelsnaam te gebruiken. Dit is het geval als de naam wordt gebruikt op briefpapier, affiches, reclame uitingen etc. De inschrijving in het Handelsregister is geen vereiste en dient hooguit als bewijs dat je de naam voert.
Zoals al blijkt uit de term, biedt de Handelsnaamwet alleen bescherming van de naam en dus niet voor de figuratieve elementen van je logo. Voor bescherming van je logo is een merkdepot dus sterk aan te raden. Indien je je handelsnaam gebruikt ter onderscheiding van de door jou te leveren diensten of producten (bijvoorbeeld als je bandnaam ook je handelsnaam is), is het verstandig om je handelsnaam ook als merk te deponeren.
Domeinnaam
Een domeinnaamregistratie geeft uitsluitend toestemming om een naam als uniek adres te gebruiken op het internet. De enige bescherming is dat een ander geen toegang kan krijgen tot het internet onder exact dezelfde naam, ongeacht de activiteiten van die ander.
Domeinnamen worden per land aangevraagd bij een lokale autoriteit. In Nederland is dat de Stichting Internet Domeinregistratie. Een .nl-registratie kan alleen worden aangevraagd door iemand die een eenmanszaak drijft of door een rechtspersoon.
Een .com-registratie of bijvoorbeeld een .net-registratie kan echter ook door particulieren worden aangevraagd. Wil je je eigen naam registreren, dan is het natuurlijk even afwachten of deze naam niet reeds door iemand met dezelfde naam is geregistreerd. Voor de registratie van domeinnamen geldt namelijk het principe ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’.
Het laatstgenoemde principe wordt niet altijd gehonoreerd. De domeinnaamkapers, zoals de internetbedrijfjes die allerlei bekende merknamen en namen van bekende personen (bijvoorbeeld leetowers.com, johndemol.nl) als domeinnaam registreren om deze vervolgens voor een aanzienlijk bedrag te verkopen aan meestal de merk- of naamhouder, komen veelal bedrogen uit. Iemand die ‘zomaar’ allerlei domeinnamen registreert welke niet overeenstemmen met zijn naam of zijn merk heeft uiteraard een veel minder groot belang bij één van die namen dan iemand die een dergelijk naam of een dergelijk merk wel heeft en ook gebruikt. Daarom verkrijgt de merk- of naamhouder – vaak na dit juridisch te hebben afgedwongen – zijn merk respectievelijk zijn naam weer terug.
De merknaam – indien deze ook actief wordt gebruikt – wint het meestal van de domeinnaam. Maar niet in alle gevallen, zoals blijkt uit een recente uitspraak van de Rechtbank Amsterdam waarin werd bepaald dat de domeinnaam ariel.nl mag worden gebruikt door iemand anders dan de merkhouder van Ariel, het grote Proctor & Gamble. De eigenaar van de domeinnaam, die met zijn privé internetpagina geen enkel winstbelang nastreefde, is van Joodse afkomst en heeft voor de domeinnaam ‘ariel’ gekozen vanwege zijn grote liefde voor leeuwen en de naam ‘ariel’ in het Hebreeuws ‘leeuw van god’ betekent. Je dure merknaam dus naar de leeuwen!
De kosten voor een .nl-registratie bedragen ong. € 100,– per jaar; een .com- of .net-registratie zal afhankelijk van de provider die je kiest, gemiddeld ruim € 100,– per jaar kosten en tevens wordt een eenmalige bijdrage verlangd.
Verder kun je je naam gratis registreren via de websites www.come.to/eigennaam of www.listen.to/eigennaam, waarbij je dus jouw naam bij ‘eigennaam’ kunt opgeven. Dit is momenteel een zeer populaire en bekende registratiewijze.